Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở các trường đại học, học viện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
Ngày nhận bài: 14/8/2017; Ngày phản biện: 25/8/2017; Ngày duyệt đăng: 10/9/2017
(1) Đại học Điện lực; e-mail: sangdx@epu.edu.vn
Số 19 - Tháng 9 năm 2017
Ngày nay cùng với sự bùng nổ của công 
nghệ thông tin và truyền thông (CNTT&TT), 
lượng tri thức của nhân loại tăng nhanh như vũ 
bão. Trên thế giới và ở Việt Nam hoạt động dạy 
học đang diễn ra hết sức mạnh mẽ theo ba xu 
hướng chính: Tích cực hóa, cá biệt hóa và công 
nghệ hóa nhằm góp phần nâng cao chất lượng 
dạy học (CLDH).
 Với tốc độ phát triển nhanh chóng của 
khoa học công nghệ, tri thức mà mỗi người lĩnh 
hội được trong khoảng thời gian học tập ở các 
nhà trường trở nên lạc hậu rất nhanh. Do đó vấn 
đề cấp bách đặt ra cho các nhà trường hiện nay 
là phải trang bị kiến thức nền tảng, kỹ năng cơ 
bản, đồng thời dạy cách học cho người học, tạo 
cho họ khả năng, thói quen và niềm say mê học 
tập suốt đời. 
 Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc 
ứng dụng CNTT&TT nhằm góp phần đổi mới 
phương pháp dạy học là hết sức cần thiết. Trong 
những năm qua, các trường Đại học, Học viện đã 
triển khai nhiều biện pháp nhằm đẩy mạnh ứng 
dụng CNTT&TT trong dạy học và quản lý. Việc 
ứng dụng CNTT&TT trong dạy học bước đầu 
đã đạt được một số kết quả. Tuy nhiên, hiệu quả 
của việc ứng dụng CNTT trong dạy học cũng còn 
nhiều hạn chế. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến 
thực trạng này trong đó có những nguyên nhân 
thuộc về công tác quản lý: Một số cán bộ quản 
lý giáo dục (CBQLGD) nhận thức còn chưa đầy 
đủ về công tác ứng dụng CNTT&TT trong dạy 
học. Nhiều giảng viên (GV) chưa nắm vững kiến 
thức, kỹ năng tin học cơ bản. Bên cạnh đó công 
tác đầu tư mua sắm phương tiện kỹ thuật dạy học 
hiện đại, xây dựng cơ sở hạ tầng cho việc ứng 
dụng CNTT&TT trong dạy học còn yếu. Phòng 
máy tính của trường mới chỉ sử dụng để dạy tin 
học như một môn học còn việc sử dụng phòng 
máy, mạng máy tính, các phần mềm dạy học để 
tạo môi trường dạy học đa phương tiện (ĐPT), đa 
tương tác sư phạm (ĐTTSP) thì vẫn chưa được 
quan tâm đúng mức
1. Thực trạng quản lý ứng dụng công 
nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học 
QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ 
TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG 
ĐẠI HỌC, HỌC VIỆN ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI 
GIÁO DỤC HIỆN NAY
Đào Xuân Sang(1)
Trong những năm gần đây, việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học phát triển mạnh mẽ trên thế giới và ở Việt Nam. Ứng dụng công nghệ thông 
tin và truyền thông vào thiết kế và sử dụng giáo án dạy học tích cực có ứng dụng công nghệ 
thông tin và truyền thông là hướng đi tất yếu của một nền giáo dục hiện đại. Với giáo án dạy 
học tích cực có ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, toàn bộ ý tưởng bài giảng được 
thể hiện một cách hoàn thiện cả kênh chữ, kênh hình và kênh tiếng. Tuy nhiên, máy móc chỉ là 
phương tiện giúp cho bài giảng hay hơn, sinh động hơn mà nó không phải là tất cả. Hiệu quả 
của một giờ dạy học tích cực đòi hỏi phải có sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật sư phạm, các 
phương pháp, biện pháp, phương tiện kỹ thuật dạy học mà giảng viên đã tiến hành. 
Từ khóa: Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông; quản lý ứng dụng công nghệ 
thông tin và truyền thông; quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy 
học; Đổi mới giáo dục.
Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
115Số 19 - Tháng 9 năm 2017
tại các trường Đại học, Học viện trong giai 
đoạn hiện nay 
1.1 Quản lý việc xây dựng và sử dụng 
phòng học đa phương tiện
Tính đến tháng 12 năm 2016. Nhiều trường 
Đại học vẫn chưa xây dựng được phòng học ĐPT. 
Khi tác giả tiến hành điều tra đối với đội ngũ 
CBQLGD (Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Ban 
quản lý dự án xây dựng) của trường đã thu được 
kết quả như sau: Xác định việc xây dựng phòng 
học ĐPT thực sự là cần thiết, nhưng để xây dựng 
được một phòng học ĐPT là hết sức khó khăn, 
bởi trong đề án xây dựng trường và trong mục 
tiêu chương trình của nhiều trường cho đến hết 
năm học 2015-2016, nhiều trường không được 
xây dựng mới, nên việc xây dựng phòng học ĐPT 
cho các khoa là chưa khả thi. Vì thế cho đến nay 
nhiều khoa trong các trường đều chưa có phòng 
học ĐPT.
1.2 Quản lý việc sử dụng phần mềm 
dạy học
Việc nắm bắt về các tính năng của những 
phần mềm dạy học đối với đội ngũ CBQLGD trẻ 
không phải là vấn đề khó khăn nhưng nó lại hết 
sức khó khăn đối với đội ngũ CBQLGD lâu năm.. 
Vì vậy thực trạng quản lý việc sử dụng phần mềm 
dạy học còn nhiều hạn chế. Trong quá trình điều 
tra thực tế ở các khoa, đơn vị trong một số trường 
Đại học cho thấy: 100% GV cho rằng việc có sử 
dụng hay không sử dụng các phần mềm dạy học 
là không bắt buộc. 82.44 % GV cho rằng họ chưa 
bao giờ được tham gia các lớp tập huấn về sử 
dụng phần mềm dạy học. 100% GV cho rằng họ 
không nhận được sự hỗ trợ nào về CNTT&TT 
khi họ tiến hành soạn giáo án dạy học tích cực 
(GADHTC) có ứng dụng CNTT. Từ những kết 
quả điều tra ở trên cho thấy việc sử dụng các phần 
mềm dạy học của đội ngũ GV của các đơn vị, các 
khoa trong các trường chưa được đội ngũ CBQL 
quan tâm. Trong khi đó muốn thiết kế được một 
GADHTC có ứng dụng CNTT thì việc sử dụng 
các phần mềm dạy học để thiết kế các tư liệu điện 
tử phù hợp với một số nội dung của GADHTC có 
ứng dụng CNTT&TT là hết sức cần thiết. Vì các 
đơn vị, khoa trong trường còn yếu ở khâu này nên 
đây là một trong những nguyên nhân khiến rất 
ít GV tham gia soạn và giảng GADHTC có ứng 
dụng CNTT&TT.
1.3 Quản lý việc thiết kế và sử dụng giáo 
án dạy học tích cực có ứng dụng công nghệ 
thông tin và truyền thông 
1.3.1 Lập kế hoạch
Hàng năm, các trường, học viện căn cứ 
vào các văn bản của Bộ chủ quản, Bộ Giáo dục 
và Đào tạo chỉ đạo về công tác đào tạo để lên kế 
hoạch cho việc thực hiện ứng dụng CNTT&TT 
cũng như việc soạn GADHTC có ứng dụng 
CNTT&TT, kế hoạch tổ chức các buổi bình 
giảng, các hội thi về giảng dạy bằng GADHTC 
có ứng dụng CNTT&TT, để đề ra các biện pháp 
cụ thể để thực hiện kế hoạch đó. Đồng thời, căn 
cứ vào chỉ tiêu của Bộ chủ quản cấp vốn tiền 
mục tiêu chương trình các khoa có kế hoạch mua 
sắm PTKTDH hiện đại và đưa việc thiết kế và 
sử dụng GADHTC có ứng dụng CNTT&TT vào 
tiêu chí thi đua khen thưởng. Tuy nhiên kế hoạch 
vẫn chưa được thực hiện, lý do chủ yếu là vì kế 
hoạch đó chưa thực sự bám sát vào tình hình thực 
tế của nhà trường, chưa bám sát vào năng lực sư 
phạm, trình độ tin học của đội ngũ GV, điều kiện 
CSVCSP của nhà trường...
1.3.2 Tổ chức thực hiện
Trên cơ sở sự chỉ đạo của cán bộ quản lý, 
các giảng viên đã tiến hành thực hiện việc ứng 
dụng CNTT&TT trong quá trình dạy và học ở 
nhiều trường Đại học. Qua đánh giá thực trạng, 
chúng tôi rút ra được những kết luận sau: 
- Nhiều giảng viên chưa có đủ điều kiện 
để có được bộ máy tính, máy in để soạn giáo án.
- Nhiều giảng viên còn lúng túng khi sử 
dụng máy vi tính và các phần mềm văn phòng để 
soạn giáo án, chưa biết khai thác mạng Internet 
để sưu tầm giáo án, tư liệu phục vụ cho giáo án.
- Một số giảng viên lợi dụng mạng Internet 
để khai thác một cách tiêu cực giáo án của các 
đồng nghiệp như: sao chép y nguyên, không có 
sự nghiên cứu, không có chỉnh sửa cho phù hợp 
với điều kiện dạy học của mình.
- Giáo án sao chép từ nhiều nguồn nên 
bộ Font chữ rất lộn xộn, không thực hiện theo 
đúng thể thức trình bày văn bản thông thường. 
Giảng viên không đủ trình độ tin học để sửa lỗi 
theo ý mình.
Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
116 Số 19 - Tháng 9 năm 2017
1.3.3. Chỉ đạo
Cơ bản các đơn vị đã làm tốt công tác chỉ 
đạo, khuyến khích động viên GV tích cực ứng 
dụng CNTT&TT trong dạy học, chú trọng công 
tác đầu tư CSVCSP. Tuy nhiên, quản lý công tác 
này còn mang tính tự phát, không đồng nhất, còn 
nhiều khâu vướng mắc, bất cập như khâu định 
hướng cho GV về thiết kế và sử dụng hiệu quả 
GADHTC có ứng dụng CNTT&TT chưa có sự 
chỉ đạo cụ thể, nhất quán từ phía CBQLGD.
1.3.4 Kiểm tra đánh giá
Kiểm tra đánh giá là một hoạt động rất 
quan trọng trong công tác quản lý. CBQL của 
các trường đã đề ra ngay từ khâu lập kế hoạch 
và tổ chức thực hiện qua các đợt hội giảng, dự 
giờ hay các hội thi...Tuy nhiên hoạt động điều 
chỉnh sửa chữa và uốn nắn việc thiết kế và sử 
dụng GADHTC có ứng dụng CNTT&TT lại chưa 
được thực hiện có hiệu quả bởi thực tế nhiều khi 
chỉ phát động rồi lên kế hoạch tổ chức triển khai. 
Chưa tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm quá trình 
thực hiện.
2.Một số biện pháp quản lý ứng dụng 
công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy 
học ở các trường Đại học, Học viện đáp ứng 
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay 
2.1 Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức 
cho cán bộ, giảng viên, nhân viên về tầm quan 
trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin 
trong dạy học 
Tạo sự nhất trí, đồng thuận ngay trong lãnh 
đạo ngành, nhà trường: Đảng bộ, Ban giám hiệu, 
Công đoàn trường, khoa chuyên môn, bộ môn, 
trên cơ sở đó tạo thành quyết tâm chung của tập 
thể GV trong khoa, trong bộ môn. Từ đó mới có 
được sự chuyển biến về nhận thức cho đội ngũ 
CBQL và GV hiểu đúng và sâu sắc về vai trò, 
bản chất của GADHTC có ứng dụng CNTT&TT. 
CBQL và GV nâng cao nhận thức về tầm quan 
trọng và tính hiệu quả của việc thiết kế và sử 
dụng GADHTC có ứng dụng CNTT trong dạy 
học. Việc ứng dụng CNTT&TT góp phần cho 
việc chuẩn hóa về cơ sở vật chất sư phạm, xây 
dựng đội ngũ giảng viên, xây dựng môi trường 
giáo dục thích ứng với các yêu cầu đặt ra trong xã 
hội mới. Ứng dụng CNTT giúp cho lãnh đạo nhà 
trường trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, 
thu thập thông tin, xử lý thông tin và ra các quyết 
định một cách nhanh chóng, chính xác.
Trong điều kiện hiện nay ứng dụng 
CNTT&TT trong dạy học tại trường Đại học, 
Học viện là vấn đề không thể tránh khỏi những 
cản trở, khó khăn và thách thức. Lãnh đạo nhà 
trường phải là người tiên phong, đi đầu trong việc 
ứng dụng các tiện ích của CNTT&TT, là người 
tạo ra phong trào và là tấm gương sáng cho cán 
bộ,giảng viên trong nhà trường noi theo. Biện 
pháp: “Nâng cao nhận thức cho GV về tầm quan 
trọng của việc ứng dụng CNTT trong dạy học” 
có ý nghĩa hết sức quan trọng, nó quyết định trực 
tiếp đến sự thành công hay thất bại của những 
biện pháp còn lại.
2.2 Biện pháp 2: Tăng cường đầu tư mua 
sắm phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại, 
xây dựng phòng học đa phương tiện để ứng 
dụng hiệu quả công nghệ thông tin và truyền 
thông trong dạy học 
Xây dựng phòng học ĐPT cho các đơn vị, 
khoa, bộ môn. Nâng cao hiệu quả sử dụng ĐPT 
trong giảng dạy. Phát triển hệ thống PTKTDH 
hiện đại trong phòng học ĐPT để phục vụ tốt 
nhu cầu soạn giảng bằng GADHTC có ứng dụng 
CNTT&TT cho GV, đồng thời, khi sử dụng các 
GADHTC sẽ giúp sinh viên dễ dàng tiếp thu và 
lĩnh hội kiến thức
2.3. Biện pháp 3: Tổ chức đào tạo và bồi 
dưỡng cho giảng viên của các khoa đơn vị bộ 
môn về kiến thức, kỹ năng tin học cơ bản và kĩ 
năng sử dụng một số phần mềm dạy học.
Có được đội ngũ GV sử dụng thành thạo 
máy vi tính và một số PTKTDH hiện đại, đồng 
thời cũng có một số kỹ năng cơ bản trong việc 
khai thác, tìm kiếm các tư liệu trên mạng Internet. 
CBGV có khả năng sử dụng những chức năng 
cơ bản của một số phần mềm dạy học như: 
Total Video Converter 3.12; Study English 1.0; 
Crocodile Physics 605; Geometer’s Sketchpad, 
Macromedia Flash, Automachine, Electronic 
Desgn Automation trong việc thiết kế các tư liệu 
điện tử tích hợp vào GADHTC.
2.4. Biện pháp 4: Xây dựng quy trình 
thiết kế giáo án dạy học tích cực có ứng dụng 
Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
117Số 19 - Tháng 9 năm 2017
công nghệ thông tin và truyền thông
Xây dựng quy trình chuẩn áp dụng cho GV 
khi thiết kế GADHTC có ứng dụng CNTT&TT.
Mô hình ứng dụng CNTT&TT trong dạy học
Khi đã bồi dưỡng nâng cao trình độ tin 
học cơ bản tin học và trình độ sử dụng các phần 
mềm dạy học cho GV thì công việc tiếp theo 
hướng dẫn, hỗ trợ GV vận dụng được kiến thức 
đã học vào việc thiết kế GADHTC có ứng dụng 
CNTT&TT và những giáo án ấy có thể sử dụng 
để tổ chức hoạt động dạy học trong phòng học 
ĐPT mang lại hiệu quả cao, đáp ứng được mục 
tiêu ứng dụng CNTT&TT trong dạy học.
2.5. Biện pháp 5: Xây dựng quy trình 
sử dụng giáo án dạy học tích cực có ứng dụng 
công nghệ thông tin và truyền thông 
Xây dựng quy trình chuẩn cho GV khi sử 
dụng GADHTC có ứng dụng CNTT&TT trong 
các bài giảng. Trên cơ sở đó chỉ đạo giảng viên 
thực hiện đúng quy trình để nâng cao chất lượng 
DHTC có ứng dụng CNTT&TT.
2.6. Biện pháp 6: Tăng cường kiểm tra 
đánh giá kết quả ứng dụng công nghệ thông 
tin và truyền thông trong dạy học và quản lí 
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông 
trong dạy học của giảng viên
Kiểm tra đánh giá được kết quả ứng dụng 
CNTT&TT trong dạy học của GV một cách 
chính xác để làm cơ sở đưa ra những quyết định 
khen thưởng, kỷ luật hợp lý, từ đó nâng cao ý thức 
tự giác của GV trong việc ứng dụng CNTT&TT 
trong dạy học.
3. Kết luận 
Trong những năm gần đây, việc ứng dụng 
CNTT&TT trong dạy học phát triển mạnh mẽ 
trên thế giới và ở Việt Nam. Việc ứng dụng 
CNTT&TT vào thiết kế và sử dụng giáo án 
DHTC có ứng dụng CNTT&TT đang được cả 
Ngành Giáo dục và Đào tạo và dạy nghề quan 
tâm. Giáo án DHTC có ứng dụng CNTT&TT là 
giáo án dạy học tích cực được nhúng trong môi 
trường ứng dụng CNTT, góp phần đổi mới về 
PPDH vì thế sử dụng giáo án DHTC có ứng dụng 
CNTT&TT là hướng đi tất yếu của một nền giáo 
dục hiện đại. Điểm mạnh của giáo án DHTC có 
ứng dụng CNTT&TT chính là sử dụng DH tích 
cực bằng công nghệ hiện đại để tổ chức hướng 
dẫn các hoạt động nhận thức của sinh viên, có 
tính hấp dẫn cao mà không tốn nhiều đến các thao 
tác, thời gian trình bày, diễn giải. Với giáo án 
DHTC có ứng dụng CNTT&TT toàn bộ ý tưởng 
bài giảng được thể hiện một cách hoàn thiện cả 
kênh chữ, kênh hình và kênh tiếng. Tuy nhiên, 
máy móc chỉ là phương tiện giúp cho bài giảng 
hay hơn, sinh động hơn mà nó không phải là tất 
cả. Hiệu quả của giờ học vẫn đòi hỏi sự kết hợp 
giữa nghệ thuật dẫn dắt bài giảng và các phương 
pháp, biện pháp mà GV tổ chức giờ học tích cực. 
Để chuẩn bị bài giảng bằng giáo án DHTC có 
ứng dụng CNTT&TT đòi hỏi GV không những 
phải có kiến thức cơ bản bộ môn vững vàng và 
PPDH đặc thù tốt, phù hợp mà còn phải có một 
trình độ tin học tối thiểu như sử dụng thành thạo 
Word, PowerPoint, Photoshop, Video Maker... 
biết truy cập thông tin qua mạng Internet và kỹ 
năng sử dụng các PTKTDH hiện đại thành thạo. 
Ngoài ra, người GV còn phải biết chọn lọc tiết 
học, bài học phù hợp cho việc thiết kế và sử dụng 
giáo án DHTC có ứng dụng CNTT&TT, tránh 
lạm dụng CNTT&TT gây phản tác dụng. Để 
tránh được thực trạng này CBQL nhà trường cần 
phải coi quản lý ứng dụng CNTT&TT trong dạy 
học là khâu đột phá để nâng cao chất lượng giáo 
dục nhà trường, từ đó dành nhiều thời gian, công 
GV thiết kế GADHTC
Môi trường ứng dụng CNTT
Ứng dụng CNTT ở 
mức đơn giản, mức 
phổ cập (mức cơ bản). 
GV có kiến thức kĩ 
năng tin học cơ bản
Ứng dụng CNTT ở 
mức nâng cao. GV 
có kiến thức kĩ năng 
tin học nâng cao hoặc 
GV có thể kết hợp với 
GV tin học hay các 
chuyên gia CNTT
GADHTC 
có ứng dụng CNTT
GADHTC 
điện tử
Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
118 Số 19 - Tháng 9 năm 2017
sức hơn cho công việc này. 
Tài liệu tham khảo
[1] Chiến lược phát triển giáo dục giai 
đoạn 20010–2020, NXB. Giáo dục. Hà Nội;
[2] Nguyễn Văn Đạo, Đổi mới giáo dục 
đại học và hoạt động khoa học công nghệ, NXB. 
Đại học Quốc Gia Hà Nội;
[3] Phó Đức Hòa - Ngô Quang Sơn, Ứng 
dụng công nghệ thông tin trong dạy học tích cực, 
NXB. Giáo dục, 2008;
[4] Phó Đức Hòa - Ngô Quang Sơn, 
Phương pháp và công nghệ dạy học trong môi 
trường sư phạm tương tác, NXB. Đại học Sư 
phạm Hà Nội, 2011;
[5] Phó Đức Hòa - Ngô Quang Sơn, 
Phương pháp và công nghệ dạy học trong môi 
trường sư phạm tương tác (Tái bản lần thứ nhất 
có điều chỉnh và bổ sung), NXB. Đại học Sư 
phạm Hà Nội, 2016;
[6] Đào Thái Lai, Báo cáo tổng kết đề tài 
ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường phổ 
thông Việt Nam, Viện Chiến lược và Chương 
trình giáo dục, Hà Nội. 2006;
[7] Trung tâm CNTT – Điện lực Việt Nam, 
Hướng dẫn sử dụng Microsoft Project 2003.
THE MANAGEMENT OF APPLICATION OF INFORMATION AND 
COMMUNICATION TECHNOLOGY IN TEACHING AT UNIVERSITIES AND 
INSTITUTIONS TO MEET THE REQUIREMENTS IN EDUCATIONAL FIELD
Abstract: In recent years, the application of information and communication technology 
in teaching has developed strongly in the world and in Vietnam. Applying information 
and communication technology to the design and use of active teaching curriculum with 
application of information technology and communication is the indispensable direction 
of a modern education. With the teaching methodology of active learning with information 
technology and communication, the whole idea of the lecture was completely expressed in 
terms of both text channels, video channels and audio channels. However, machines are just 
a means to make lectures better, more lively and engaging, but not all. The effect of an active 
teaching hour requires a harmonious combination of pedagogical arts, methods, methods and 
means of teaching teaching that the lecturer has conducted.
Key words: Information and communication technology applications; management of 
information technology and communication applications; managing information technology 
and communication in teaching; Educational reform.