Tổ chức trong đào tạo giáo viên công nghệ – kinh tế gia đình thông qua học phần Thực hành quy trình thiết kế thời trang

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 1 (26) - Thaùng 1/2015 
159 
TỔ CHỨC TRONG ĐÀO TẠO 
GIÁO VIÊN CÔNG NGHỆ – KINH TẾ GIA ĐÌNH THÔNG QUA 
HỌC PHẦN 
NGUYỄN THỊ CẨM VÂN(*) 
T M TẮT 
 K H ậ ướ ượ dù ể â b ớ ậ eo giáo viên 
 ướ . Đây oạ ộ ậ ể í ủ ộ ủ ườ ở ộ o 
 ù ợ ớ ướ ổ ớ ă bả o d o d . T ì ổ oạ 
 ộ H ậ ướ o s eo oạ ể uâ eo 
 uy ắ ấ . y ề ậ ổ oạ ộ ậ 
 ướ o qu ì o ạo o Cô - K ì ô qu ầ 
T Quy ì k ờ ể y u ầu ủ dạy 
nay. 
 óa: ậ ướ ậ o ướ o ạo o k 
 ì k ờ . 
ABSTRACT 
The concept of Self-directed learning is used to distinguish itself from the one of 
Teacher-d e ed e . Su e e od s ows e s ude s e ess 
level and is in accordance with the orientation of basic and comprehensive educational 
renovation. The process of organizing Self-directed learning in students follows specific 
steps and conforms to given principles. This article mentions the organization of Self-
directed learning in the training process for teachers who major in Technology - Home 
economics through the unit of Fashion Design Practical Process in order to meet the 
 ow d y e e s equ e e s. 
Keywords: self-directed learning, teacher-directed learning, teacher training, home 
economics, fashion design 
1. MỞ ĐẦU 
Với định hướng đổi mới căn bản, toàn 
diện giáo dục và đào tạo; việc tổ chức hoạt 
động dạy học ở trường đại học đang 
chuyển dần sang hướng tích cực hóa và cá 
thể hóa người học, xem người học là trung 
tâm của quá trình đào tạo. Bên cạnh đó, 
phương thức đào tạo theo tín chỉ hiện nay 
đang được triển khai trong các trường đại 
học cũng trao cho sinh viên quyền tự chủ 
cao hơn trong quá trình học tập của bản 
thân; cho phép sinh viên được lựa chọn nội 
dung học, thời gian học, lộ trình học phù 
hợp với năng lực và điều kiện của chính 
họ. Muốn thực hiện được điều này, bản 
thân sinh viên phải có tinh thần tự giác, 
tích cực và nhất là phải có phương pháp 
học tập chủ động. H ậ ướ 
(HTTĐH) là hoạt động thể hiện sự chủ 
động cao của người học trong toàn bộ quá 
160 
trình học tập, từ việc xác định phương 
hướng học tập cho đến xây dựng kế hoạch, 
thực hiện kế hoạch và đánh giá kết quả học 
tập. Vấn đề đặt ra đối với giảng viên là tổ 
chức dạy học như thế nào để sinh viên có 
thể thực hiện HTTĐH? 
2. NỘI DUNG 
2.1. H c tập tự địn ướng là gì? 
Thuật ngữ H ậ ướ được 
dùng để phân biệt với việc học tập theo 
giáo viên định hướng. Khái niệm về Học 
tập tự định hướng (self-directed learning) 
đã được các nhà nghiên cứu giáo dục đưa 
ra và xây dựng cơ sở lý luận từ khoảng 0 
năm trước. Các tác giả như: Cyril Houle 
nghiên cứu động cơ học tập của những 
người trưởng thành (1 1), Allen Tough 
công bố những dự án học tập dành cho 
người trưởng thành (1971), Malcolm 
Knowles xuất bản tác phẩm H ậ 
 ướ (1975); đã góp phần xây dựng 
nền tảng lý luận ban đầu cho HTTĐH [3]. 
Cho đến nay với sự phát triển nhiều ý 
tưởng mới, HTTĐH đã được quan tâm 
nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trên tại 
các nước có nền giáo dục phát triển. 
HTTĐH là quá trình học tập theo 
phương hướng do người học tự xác định từ 
nhu cầu học tập của chính mình. Trong đó, 
người học chủ động xác định kế hoạch, 
thực hiện và đánh giá kế hoạch học tập. 
Nói một cách khác, quá trình HTTĐH là 
quá trình học tập chủ động cao của người 
học ngay từ giai đoạn xác định phương 
hướng, chiến lược cho việc học tập. Nói 
một cách khái quát, phạm trù phương 
hướng hành động tập hợp các yếu tố cơ 
bản: mục đích hành động, nội dung hành 
động, cách thức hành động, điều kiện hành 
động, thời gian hành động. Trong lĩnh vực 
học tập, phương hướng học tập bao gồm 
các yếu tố: mục đích học tập (học để làm 
gì?), nội dung học tập (học những gì?), 
phương pháp học tập (học bằng cách nào?), 
kế hoạch học tập (học như thế nào?), thời 
gian học tập (học khi nào?), địa điểm học 
tập (học ở đâu?). Từ đó có thể thấy, 
phương hướng học tập là yếu tố mang 
nhiều tính cách cá nhân, có thể thay đổi 
theo từng người học hay từng nhóm người 
học và thay đổi theo sự chi phối của năng 
lực, điều kiện và phong cách học tập của 
người học. 
Khi hoạt động HTTĐH diễn ra ngoài 
các hình thức tổ chức dạy học chính thức 
thì phương hướng học tập do từng cá nhân 
người học quyết định. Nhưng khi hoạt 
động HTTĐH diễn ra trong phạm vi nhà 
trường, trong không gian lớp học, theo 
chương trình đào tạo cụ thể thì địa điểm 
học tập đã được xác định, bối cảnh học tập 
là giống nhau, mục đích học tập đã xác 
định (phù hợp với mục tiêu đào tạo). Khi 
đó các yếu tố của phương hướng học tập 
trong những trường hợp nhất định bao 
gồm: mục tiêu phấn đấu trong từng lĩnh 
vực, nội dung học tập (từng chủ đề cụ thể 
trong môn học), thời gian học tập, kế hoạch 
học tập, phương pháp học tập, sẽ do 
người học quyết định theo nhu cầu, trình 
độ, khả năng, và điều kiện học tập của 
chính họ. 
2.2. iến trìn tổ c ức c tập tự địn ướng 
2.2.1. G oạ uẩ b 
- Giáo viên chuẩn bị cơ sở tri thức 
làm nền tảng để người học thực hiện kế 
161 
hoạch học tập. 
2.2.2. G oạ ư 
 ướ ượ ậ 
- Nắm bắt nhu cầu, mục tiêu phấn 
đấu và phương hướng học tập của người 
học. Thảo luận với người học để phương 
hướng học tập của người học phù hợp với 
mục tiêu và nội dung của phần kiến thức đã 
quy định trong chương trình đào tạo. 
2.2.3. G oạ ổ 
- Thảo luận với người học về kế 
hoạch thực hiện nhiệm vụ học tập và các 
tiêu chí đánh giá sản phẩm học tập. 
- Tổ chức, sắp xếp nguồn lực: tài 
liệu, cơ sở vật chất, điều kiện tài chính, 
những điều kiện về quản lý v.v... theo kế 
hoạch mà người học sẽ thực hiện. 
2.2.4. G oạ k oạ 
- Kết hợp các hình thức tổ chức dạy 
học: học tại lớp, học tại phòng thực hành, 
phòng thí nghiệm, làm việc cá nhân, làm 
việc nhóm v.v 
- Kết hợp các phương pháp, kỹ thuật, 
thủ thuật dạy học. 
Trong quá trình thực hiện kế hoạch học 
tập, giáo viên cùng người học tổ chức kiểm 
tra đánh giá từng giai đoạn để có phương án 
chỉnh sửa, cải tiến, hoàn thiện kế hoạch. 
2.2.5. G oạ 
Đánh giá kết quả học tập (kiến thức, kỹ 
năng, kinh nghiệm, giá trị) thông qua quá 
trình thực hiện nhiệm vụ và các sản phẩm 
học tập. 
2.3. Nguyên t c tổ c ức c tập tự 
địn ướng 
Quá trình tổ chức hoạt động HTTĐH 
phải đảm bảo các nguyên tắc sau: 
 Đảm bảo cho người học được lựa 
chọn phương hướng, chiến lược học tập và 
tự điều khiển lộ trình học tập phù hợp nhất 
với điều kiện, năng lực và phong cách học 
tập của bản thân họ. 
 Đảm bảo hoạt động dạy học diễn ra 
theo tiến trình phù hợp với tiến trình 
HTTĐH. Trong quá trình dạy học, vai trò 
của giáo viên là tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ 
cho người học thực hiện tiến trình 
HTTĐH. 
 Đảm bảo tính chủ động, tự lực của 
người học: quá trình dạy học phải là quá 
trình tham gia một cách chủ động, tự giác 
của người học trong toàn bộ các giai đoạn 
của quá trình. Thông qua đó, người học 
được củng cố, mở rộng kiến thức cũng như 
rèn luyện kỹ năng hành động, tích lũy kinh 
nghiệm thực tiễn. 
2.4. ổ c ức c tập tự địn ướng 
tr ng đà tạ gi viên Công ng ệ – Kin tế 
gia đìn 
Ví dụ dưới đây minh họa tiến trình tổ 
chức HTTĐH đối với học phần T 
Quy ì k ờ trong chương 
trình đào tạo giáo viên ngành Kinh tế gia 
đình. Đây là học phần được giảng dạy sau 
khi sinh viên đã đạt yêu cầu các học phần: 
Cắ y ă bả Cắ y y ẻ e 
 â trong 
chương trình đào tạo [1]. Các bước thực 
hiện cụ thể như sau: 
2.4.1. G oạ uẩ b 
a. C uẩ b ủ ả 
 Hệ thống hóa các kiến thức về các 
loại trang phục cho từng đối tượng, kỹ 
năng may các chi tiết trên trang phục, kiến 
thức về phối hợp trang phục, phối hợp phụ 
kiện, kiến thức về mỹ thuật trang phục.... 
162 
 Chuẩn bị các tạp chí thời trang; tài 
liệu giáo trình môn Cắt may y phục nữ, Cắt 
may y phục nam, Cắt may trang phục trẻ 
em...; các rập ma-nơ-canh (hỗ trợ cho sinh 
viên trong việc vẽ thiết kế trang phục), màu 
vẽ, giấy, bút chì .... 
 Thông tin đến sinh viên về mục tiêu 
của bài học: 
 Trình bày được quy trình thực hiện 
bộ sưu tập thời trang, và trình bày được dự 
án về bộ sưu tập thời trang. 
 Thực hiện được tài liệu thuyết minh 
bộ sưu tập thời trang với các đề mục: cảm 
hứng thiết kế, bảng màu, bảng phụ liệu, 
bản vẽ thiết kế .... đồng thời thực hiện được 
các chi tiết của trang phục trong bộ sưu tập. 
 Thể hiện tư duy sáng tạo dựa trên 
xu hướng thời trang, kiến thức và kỹ năng 
cắt may mang phong cách cá nhân. 
 Thông tin về nội dung bài học: thiết 
kế một bộ sưu tập thời trang và thực hiện 
các tài liệu thuyết minh quá trình thiết kế. 
 Thông tin về tiêu chí đánh giá: 
chuyên cần 10%, kết quả bộ sưu tập: 0%. 
b. C uẩ b ủ s 
 Tự đánh giá năng lực của bản thân 
theo mục tiêu của bài học: các kỹ năng cắt 
may, vẽ thiết kế, trình bày báo cáo. 
(Bảng 1). 
 Xác định nhu cầu, hứng thú học tập 
của bản thân. 
 Xác định điều kiện riêng của bản 
thân có thể đáp ứng việc học tập: tự đánh 
giá điều kiện của bản thân (có đủ điều kiện 
về tài chính và dụng cụ thiết bị để thực 
hiện trang phục thường ngày, trang phục 
công sở, hay trang phục lễ tân,?). 
 ả 1. T ă k ă u b 
Mục tiêu Các năng lực à k năng Tự đánh 
giá 
1. Trình bày được quy trình thực 
hiện bộ sưu tập thời trang, cách 
thực hiện các tài liệu kỹ thuật 
- Kỹ năng thuyết trình báo cáo 
2. Thực hiện được bộ sưu tập thời 
trang với các tài liệu kỹ thuật 
cơ bản 
- Kỹ năng cắt may 
- Kỹ năng vẽ chi tiết kỹ thuật của sản 
phẩm 
- Kỹ năng vẽ mẫu thiết kế (silhouette) 
- Kỹ năng làm việc theo kế hoạch 
- Năng lực làm việc độc lập 
- Năng lực thực hành ứng dụng những 
kiến thức kỹ năng cắt may vào bộ sưu 
tập 
3. Thể hiện tính sáng tạo - Tư duy sáng tạo 
(Tự đánh giá theo các mức độ: Yếu, Trung bình, Khá, Tốt) 
163 
2.4.2. G oạ ư ướ 
 Sinh viên xác định phương hướng 
học tập theo năng lực, nhu cầu và điều 
kiện của bản thân. 
 Xác định mục tiêu học tập (mục tiêu 
phấn đấu) trong lĩnh vực chuyên môn và 
lĩnh vực phương pháp. 
 Xác định phương pháp học tập cá 
nhân hoặc học nhóm: nghiên cứu tìm cảm 
hứng, thực hành các bản vẽ thiết kế, thuyết 
trình và trình bày trực quan báo cáo kết quả. 
 Xác định điều kiện thực hiện: xác định 
các nguyên vật liệu, thiết bị cần thiết; thời 
gian thực hiện tài liệu thuyết minh: 30 tiết. 
 Xác định nội dung: từ việc xác định 
năng lực, phương pháp và điều kiện thực 
hiện, giảng viên trao đổi với sinh viên để 
thống nhất nội dung học tập: lựa chọn các 
chủ đề theo mức độ năng lực từ khá, trung 
bình đến yếu: áo dài dạ hội, đầm dạ hội, 
trang phục công sở nữ, trang phục công sở 
nam, đồng phục, trang phục trẻ em (với 
cấu trúc và kỹ thuật không quá phức 
tạp).v.v... Lựa chọn chủ đề theo điều kiện 
tài chính: trang phục lễ tân, trang phục 
thường ngày, trang phục công sở, trang 
phục dạo phố .v.v... 
 Giảng viên và sinh viên thống nhất 
các nhiệm vụ, các sản phẩm phải thực hiện: 
 Hồ sơ thiết kế của bộ sưu tập bao 
gồm các tài liệu cơ bản: bảng trình bày 
cảm hứng, bảng màu của bộ sưu tập, bảng 
vải và phụ kiện của bộ sưu tập, bản vẽ các 
mẫu thiết kế kèm mô hình các chi tiết điểm 
nhấn trên trang phục. 
 Mỗi bộ sưu tập gồm bộ sản phẩm 
(váy hoặc áo và quần). 
 ả 2. P ư ướ ậ 
Các 
thành tố 
Chi tiết cụ thể N i dung thực hiện 
Nhu cầu 
học tập 
Thiết kế bộ sưu tập về váy cho phụ nữ Bộ sưu tập gồm các kiểu váy nữ 
Điều 
kiện học 
tập 
Có máy may ở nhà 
Các trang phục biến kiểu từ dạng căn 
bản (có thể tự cắt may một số công 
đoạn ở nhà). 
Kinh phí có hạn 
Sản phẩm sử dụng nguyên vật liệu có 
mức giá vừa phải 
Mục tiêu 
phấn đấu 
Lĩnh hội kiến thức, kỹ năng về cách thực 
hiện bộ sưu tập thời trang 
Chủ đề bất kỳ về trang phục và phụ 
kiện 
Nâng cao kỹ thuật cắt may váy phụ nữ Bộ sưu tập gồm các kiểu váy nữ 
Nâng cao kỹ năng lập kế hoạch và thực 
hiện kế hoạch cho một công việc cụ thể 
Chủ đề bất kỳ về trang phục và phụ 
kiện 
Nâng cao kỹ năng vẽ trang trí Chủ đề bất kỳ về trang phục và phụ kiện 
Nâng cao kỹ năng trình bày báo cáo trước 
đám đông 
Chủ đề bất kỳ về trang phục và phụ kiện 
Phương 
pháp học 
tập 
- Tự nghiên cứu 
- Thực hành rèn luyện kỹ năng hội họa 
- Thực hành rèn luyện kỹ năng cắt may 
- Tự nghiên cứu tìm ý tường 
- Thực hành vẽ mẫu người, vẽ trang 
phục và vẽ trang trí sản phẩm 
164 
- Thực hành may các chi tiết và sản 
phẩm trong bộ sưu tập 
Thời 
gian học 
tập 
30 tiết - Chuẩn bị: tiết 
- Thực hiện: 2 tiết 
Sau khi trao đổi với giảng viên, sinh 
viên sẽ quyết định lựa chọn chủ đề. Tên gọi 
cụ thể của bộ sưu tập sẽ được xác định sau 
khi sinh viên nghiên cứu các hình ảnh và 
tài liệu để tìm cảm hứng. 
2.4.3. G oạ ổ 
 Thảo luận với sinh viên để thống nhất 
kế hoạch thực hiện theo từng chủ đề: các 
bước thực hiện, các nhiệm vụ cụ thể, thời 
gian thực hiện, yêu cầu của mỗi giai 
đoạn...(bảng 3). 
 ả 3. K oạ u uy bộ sưu ậ ờ 
Các 
bước 
thực 
hiện 
Nhiệm ụ 
Phư ng pháp thực 
hiện 
Thời 
gian 
Yêu cầu 
Chuẩn 
bị 
- Tìm cảm hứng, tìm 
hình ảnh thể hiện ý 
tưởng. 
- Sưu tầm hình ảnh trên 
internet và trên tạp chí. 
- Cắt dán và trình bày 
trên giấy canson. 
 tiết 
Xác định xong ý 
tưởng của bộ sưu tập. 
Thực 
hiện 
- Phân tích màu sắc, hoạ 
tiết, khối hình theo ý 
tưởng. 
- Lên ý tưởng về kiểu 
dáng, màu sắc, khối 
hình của bộ sưu tập. 
- Nghiên cứu chất liệu, 
màu sắc chính của bộ 
sưu tập. 
- Vẽ màu sắc chính và 
phụ trong bộ sưu tập 
thành các ô màu theo 
thứ tự bằng màu nước. 
- Cắt dán các mẫu vải 
chính và phụ vào giấy 
canson. 
- Vẽ các mẫu thiết kế 
bằng màu nước trên giấy 
canson. 
1 tiết 
- Phác thảo mẫu 
trong bộ sưu tập 
-Thực hiện hoàn tất 
bảng vải, bảng màu 
- Thực hiện bảng phụ 
kiện, phụ trang 
Dán đính các phụ kiện 
vào giấy canson 
 tiết - Hoàn tất bảng phụ 
kiện, phụ trang 
Hoàn tất hồ sơ bộ sưu 
tập 
Đóng các tài liệu rời 
thành tập. 
 tiết 
Bộ hồ sơ đầy đủ các 
tài liệu cần thiết 
Tổng 
kết, 
đánh 
giá 
- Hoàn chỉnh bộ sưu tập 
- Báo cáo kết quả 
Trình bày bằng 
PoiwerPoint 
 Báo cáo ngày .. 
 Địa điểm thực hiện: thực hiện và báo cáo kết quả tại phòng xưởng may. 
165 
 Tiêu chí đánh giá bộ sưu tập: 
 Bộ sưu tập đủ mẫu 
 Thiết kế theo xu hướng, sáng tạo; 
phối hợp màu sắc và phụ kiện hợp lý 
 Các tài liệu kỹ thuật đầy đủ và 
chính xác. 
 Trình bày báo cáo: nêu được quá 
trình hình thành và thể hiện ý tưởng. 
2.4.4. Giai đ ạn t ực iện 
Sinh viên thực hiện theo kế hoạch của 
cá nhân. Giảng viên theo dõi, kiểm tra yêu 
cầu của từng công việc. 
2.4.5. G oạ 
 Định kỳ sau mỗi giai đoạn trung 
gian, sinh viên tự đánh giá kết quả thực 
hiện kế hoạch và trình bày với giáo viên để 
kịp thời điều chỉnh nếu có điểm sai sót 
hoặc không hợp lý. 
 Giáo viên và sinh viên đánh giá kết 
quả thực hiện bộ sưu tập theo tiêu chí đã 
thống nhất. 
 Đánh giá quá trình thực hiện kế 
hoạch thông qua kết quả mỗi giai đoạn. 
 Đánh giá tri thức, kinh nghiệm đạt 
được sau quá trình thực hiện và so sánh với 
bảng đánh giá ban đầu. 
3. KẾT LUẬN 
Thông qua việc tổ chức hoạt động 
HTTĐH trong quá trình giảng dạy các học 
phần, sinh viên được tạo điều kiện thể hiện 
sự chủ động của bản thân ở mức độ cao khi 
tự đánh giá năng lực, điều kiện của bản 
thân để lựa chọn chủ đề học tập, xây dựng 
phương hướng học tập cho riêng mình và 
tự lực thực hiện các nhiệm vụ học tập theo 
phương hướng đó. Như vậy không có 
nghĩa xem nhẹ vai trò của giảng viên mà 
trái lại, giảng viên đóng vai trò hướng dẫn 
hỗ trợ sinh viên trong từng giai đoạn học 
tập. HTTĐH có thể được tổ chức để giảng 
dạy những nội dung có quỹ thời gian tương 
đối lớn và tích hợp nhiều kỹ năng, kiến 
thức tươmg tự như học phần Thực hành 
quy trình thiết kế thời trang trong chương 
trình đào tạo giáo viên Công nghệ - Kinh tế 
gia đình. 
Hoạt động HTTĐH nói chung mang 
tính cá thể, mỗi sinh viên có phương 
hướng, kế hoạch học tập riêng. Do đó đòi 
hỏi giảng viên phải thường xuyên tự nâng 
cao trình độ chuyên môn để có thể làm tốt 
nhiệm vụ hỗ trợ, tổ chức, hướng dẫn cho 
sinh viên trong việc xác định phương 
hướng học tập và lựa chọn kế hoạch học 
tập phù hợp nhất. Đồng thời, việc tổ chức 
hoạt động HTTĐH trong quá trình giảng 
dạy cũng đòi hỏi ở giảng viên năng lực tổ 
chức, quản lý, giám sát khi nhiều dự án học 
tập của sinh viên cùng triển khai. Do đó, 
việc tổ chức cho sinh viên HTTĐH cũng 
góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ 
giảng viên, góp phần nâng cao hiệu quả 
đào tạo giáo viên nói chung và giáo viên 
Công nghệ - Kinh tế gia đình nói riêng. 
166 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Trường Đại học Sài Gòn, (2012), Đề ư C ư ì o d ạ ( 
 ầ uy ) N Sư ạ K ì bậ o ạo:C o . 
2. Nguyễn Thị Cẩm Vân, (2011), P uy í í ủ ộ ủ s qu oạ 
 ộ T ướ ậ , Tạp chí Đại học Sài gòn, tr. -105. 
3. Guglielmino L.M., Long H.B., Hiemstra R. (2004), Historical Perspectives Series: 
Self-Direction in Learning in the United States”, International Journal of Self-directed 
Learning, 1(1), tr.1. 
 * Ngày nhận bài: 1 / /2014. Biên tập xong: /1/201 . Duyệt đăng: 10/1/201 .