Bài giảng Kế toán tài chính - Chương 1: Hình thức kế toán

29/06/2018
1
HÌNH THỨC KẾ TOÁN 
Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán
Mục tiêu
Sau khi học xong chương này sinh viên có thể:
• Giải thích và trình bày các quy định pháp lý
về sổ kế toán và hình thức kế toán
• Phân biệt các loại sổ kế toán tổng hợp và
chi tiết
• Phân biệt sự khác biệt về cách thức ghi
chép giữa các loại sổ kế toán trong từng
hình thức ghi sổ kế toán
• Thực hiện ghi chép vào sổ kế toán theo
hình thức nhật ký chung
Nội dung
 Tổng quan về sổ kế toán
 Các hình thức ghi sổ kế toán 
 Thực hành ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật 
ký chung
Tổng quan về sổ kế toán
 Khái niệm và vai trò
 Phân loại
 Hệ thống sổ kế toán 
Quy trình thực hiện
• Mở sổ
• Ghi sổ
• Khóa sổ
29/06/2018
2
Khái niệm và vai trò
 Sổ sách kế toán là nơi ghi chép và lưu giữ
các nghiệp vụ.
 Sổ sách kế toán là căn cứ để lập báo cáo tài
chính
Phân loại
Phân loại theo phương pháp ghi chép vào sổ kế toán
 Sổ ghi theo trình tự thời gian là loại sổ ghi chép các
nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo trình tự thời gian, giúp
cho việc kiểm tra, tra cứu khi cần thiết. Thí dụ: Nhật ký.
 Sổ ghi theo hệ thống là loại sổ ghi chép các nghiệp vụ
kinh tế phát sinh phân loại theo tài khoản tổng hợp và
chi tiết, giúp kế toán lưu trữ thông tin và phản ảnh kiểm
tra từng đối tượng kế toán. Ví dụ: Sổ cái, Sổ chi tiết...
 Sổ liên hợp: là loại sổ kết hợp vừa ghi theo trình tự
thời gian, vừa ghi theo hệ thống trên cùng một trang sổ.
7 8
29/06/2018
3
Phân loại (tiếp)
Phân loại theo mức độ phản ảnh
 Sổ tổng hợp là sổ kế toán ghi chép các
nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo tài khoản. Thí
dụ: Sổ cái.
 Sổ chi tiết gồm các sổ, thẻ chi tiết được mở
để phản ảnh một cách chi tiết hơn cho những
số liệu đã được phản ảnh trên sổ tổng hợp.
Thí dụ: Sổ chi tiết vật tư,...
 Sổ kết hợp hạch toán tổng hợp với hạch toán
chi tiết.
Phân loại (tiếp)
Phân loại theo cách tổ chức sổ
 Sổ đóng thành quyển: Sổ cái, Nhật ký – Sổ
cái ...
 Sổ tờ rời: thẻ kho, thẻ TSCĐ, sổ chi tiết vật
tư, sản phẩm, hàng hoá 
 Sổ điện tử trong hệ thống kế toán xử lý bằng
máy vi tính, các sổ kế toán được thiết kế dưới
dạng các tập tin lưu trữ trong các đĩa từ, kế
toán ghi sổ bằng cách nhập dữ liệu.
Hệ thống sổ kế toán
 Mỗi doanh nghiệp chỉ có một hệ thống sổ kế toán
cho một kỳ kế toán.
 Doanh nghiệp được tự xây dựng biểu mẫu sổ kế
toán cho riêng mình nhưng phải đảm bảo cung cấp
thông tin về giao dịch kinh tế một cách minh bạch, đầy
đủ, dễ kiểm tra, dễ kiểm soát và dễ đối chiếu
 Doanh nghiệp được tự xây dựng hình thức ghi sổ
kế toán cho riêng mình trên cơ sở đảm bảo thông tin
về các giao dịch phải được phản ánh đầy đủ, kịp thời,
dễ kiểm tra, kiểm soát và đối chiếu
Quy trình thực hiện
Mở sổ
Ghi sổ
Khóa sổ
29/06/2018
4
Mở sổ
Sổ kế toán phải mở vào đầu kỳ kế toán năm.
• Đối với doanh nghiệp mới thành lập, sổ kế
toán phải mở từ ngày thành lập.
• Người đại diện theo pháp luật và kế toán
trưởng của doanh nghiệp có trách nhiệm ký
duyệt các sổ kế toán.
• Sổ kế toán có thể đóng thành quyển hoặc
để tờ rời
Ghi sổ
Việc ghi sổ kế toán phải căn cứ vào chứng từ
kế toán đã được kiểm tra bảo đảm các quy
định về chứng từ kế toán.
Mọi số liệu ghi trên sổ kế toán bắt buộc phải có
chứng từ kế toán hợp pháp, hợp lý chứng
minh.
Khóa sổ
Cuối kỳ kế toán phải khoá sổ kế toán trước khi
lập báo cáo tài chính.
Ngoài ra phải khoá sổ kế toán trong các
trường hợp kiểm kê hoặc các trường hợp khác
theo quy định của pháp luật.
Bài tập thực hành 1
Hãy thực hiện mở- ghi và khóa sổ cái TK 112-Tiền gởi ngân
hàng trong tháng 01/20x0 với những dữ liệu sau:
 Số dư ngày 01/01/20x0: 2.700.000.000đ
 Một số nghiệp vụ phát sinh liên quan đến tiền gởi ngân
hàng trong tháng 01/20x0:
1. Ngày 5/1: Chuyển khoản để mua cổ phiếu thương mại
công ty A, giá mua là 80 triệu đồng, chi phí mua là 0,2%
giá mua. (GBN 1010)
2. Ngày 10/1: Khách hàng B thanh toán nợ mua hàng 200
triệu đồng bằng chuyển khoản. (GBC 2102)
3. Ngày 15/1: Rút tiền gởi ngân hàng nhập quỹ tiền mặt để
tạm ứng lương cho nhân viên 360 triệu đồng. (GBN 1018)
4. Ngày 18/1: Bán hàng thu ngay bằng chuyển khoản, giá
bán chưa có thuế GTGT 10% là 180 triệu đồng, giá vốn là
142 triệu đồng. (Hóa đơn 0014578; GBC 2121, PXK 004)
29/06/2018
5
Hình thức kế toán
 Khái niệm
 Các kiểu tổ chức sổ kế toán
 Căn cứ lựa chọn hình thức kế toán
 Trình tự ghi sổ theo từng hình thức 
kế toán
Khái niệm
Hình thức kế toán là việc tổ chức hệ thống sổ 
kế toán:
• Số lượng sổ
• Kết cấu sổ
• Mối quan hệ giữa các loại sổ trong việc ghi 
chép, tổng hợp các số liệu từ chứng từ gốc 
để cung cấp thông tin cho chỉ tiêu cần lập 
trên các báo cáo kế toán. 
Các kiểu tổ chức sổ kế toán
Hình thức kế toán NHẬT KÝ – SỔ CÁI
Hình thức kế toán NHẬT KÝ CHUNG
Hình thức kế toán CHỨNG TỪ GHI SỔ
Hình thức kế toán NHẬT KÝ CHỨNG TỪ 
Hình thức kế toán trên máy vi tính
Căn cứ lựa chọn hình thức kế toán
 Đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý nhằm: 
• Đảm bảo thông tin về các giao dịch phải 
được phản ánh đầy đủ, kịp thời;
• Dễ kiểm tra, kiểm soát và đối chiếu.
29/06/2018
6
Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức 
Nhật ký- Sổ cái
• Sổ tổng hợp: Nhật ký –
sổ cái
• Sổ chi tiết: Các sổ (thẻ) 
chi tiết
Sổ kế toán sử dụng:
• Quy mô nhỏ
• Có ít nghiệp vụ kinh tế 
phát sinh
• Sử dụng ít tài khoản
Điều kiện vận dụng:
22
Chứng từ gốc
Sổ quỹ Bảng tổng hợp 
Chứng từ gốc
Sổ chi tiết
Nhật ký – sổ cái
Báo cáo kế toán
Bảng tổng hợp
chi tiết
TRÌNH TỰ GHI SỔ KẾ TOÁN THEO HÌNH THỨC NHẬT KÝ- SỔ CÁI
Ví dụ 1
Trích một số nghiệp vụ của công ty ABC trong tháng 01/20x1:
1. Ngày 2/1: Rút TGNH nhập quỹ tiền mặt 200.000.000đ. GBN111;
PT444
2. Ngày 3/1: Mua hàng hóa PP với giá mua chưa có thuế GTGT
10% là 140.000.000đ, đã trả bằng TGNH. HĐ222; GBN112
3. Ngày 5/1: Chuyển khoản ứng lương cho nhân viên văn phòng là
10.000.000đ. PC333
4. Ngày 7/1: Bán hàng PP chưa thu tiền, giá bán chưa có thuế
GTGT 10% là 48.000.000đ. HĐ888
5. Ngày 8/1: Chuyển khoản thanh toán tiền điện ở văn phòng là
8.000.000đ, chưa có thuế GTGT 10%. PC334
6. Ngày 10/1: Thu tiền nhượng bán TSCĐ là 3.000.000đ, chưa có
thuế GTGT 10%, bằng tiền mặt. PT445
7. Ngày 10/1: Khách hàng trả nợ mua hàng bằng chuyển khoản là
80.000.000đ. GBC555
8. 
Yêu cầu: Hãy ghi sổ Nhật ký- Sổ cái
Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức 
Nhật ký chung
• Sổ tổng hợp: Nhật ký
chung; Các Nhật ký
chuyên dùng (Nhật ký
đặc biệt); Sổ cái
• Sổ chi tiết: Các sổ
(thẻ) chi tiết
Sổ kế toán sử dụng:
• Mọi loại hình doanh
nghiệp, nhất là trong điều
kịên ứng dụng tin học.
• Kết cấu sổ và ghi chép đơn
giản, thuận lợi cho việc ứng
dụng tin học
• Trình tự xử lý nghiệp vụ
nhanh
Điều kiện vận dụng:
29/06/2018
7
25
Chứng từ kế toán
Sổ, thẻ kế toán 
Chi tiết
Nhật ký đặc biệt Nhật ký chung
Sổ cái
Bảng cân đối 
số phát sinh
Bảng tổng hợp
Chi tiết
Báo cáo tài chính
TRÌNH TỰ GHI SỔ KẾ TOÁN THEO HÌNH THỨC NHẬT KÝ CHUNG
Ví dụ 2
Trích một số nghiệp vụ của công ty ABC trong tháng 01/20x1:
1. Ngày 2/1: Rút TGNH nhập quỹ tiền mặt 200.000.000đ. GBN111;
PT444
2. Ngày 3/1: Mua hàng hóa PP với giá mua chưa có thuế GTGT
10% là 140.000.000đ, đã trả bằng TGNH. HĐ222; GBN112
3. Ngày 5/1: Chuyển khoản ứng lương cho nhân viên văn phòng là
10.000.000đ. GBN113
4. Ngày 7/1: Bán hàng PP chưa thu tiền, giá bán chưa có thuế
GTGT 10% là 48.000.000đ. HĐ888
5. Ngày 8/1: Chuyển khoản thanh toán tiền điện ở văn phòng là
8.000.000đ, chưa có thuế GTGT 10%. GBN114, HD 1234
6. Ngày 10/1: Thu tiền nhượng bán TSCĐ là 3.000.000đ, chưa có
thuế GTGT 10%, bằng tiền mặt. PT445, HĐ889
7. Ngày 10/1: Khách hàng trả nợ mua hàng bằng chuyển khoản là
80.000.000đ. GBC555
8. 
Yêu cầu: Hãy ghi sổ Nhật ký chung và sổ cái TK 112
Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức 
Chứng từ ghi sổ
• Sổ tổng hợp: Sổ
đăng ký chứng từ ghi
sổ; Sổ cái
• Sổ chi tiết: Các sổ
(thẻ) chi tiết
Sổ kế toán sử dụng:
• Doanh nghiệp có nhiều
nghiệp vụ kinh tế phát
sinh, sử dụng nhiều tài
khoản.
• Mọi nghiệp vụ kinh tế phát
sinh được định khoản trên
các Chứng từ ghi sổ
• Ghi chép thủ công, còn
trùng lắp, không kịp thời
Điều kiện vận dụng:
28
Chứng từ gốc/
Bảng tổng hợp chứng từ 
Sổ quỹ
Sổ chi tiếtChứng từ ghi sổ
Sổ cái
Bảng cân đối 
số phát sinh
Báo cáo tài chính
Bảng tổng hợp
Chi tiết
Sổ đăng ký
CTGS
TRÌNH TỰ GHI SỔ KẾ TOÁN THEO HÌNH THỨC CHỨNG TỪ GHI SỔ 
29/06/2018
8
29
BẢNG KÊ NHẬT KÝ 
CHỨNG TỪ
SỔ CÁI
BÁO CÁO TÀI CHÍNH
BẢNG TỔNG HỢP
CHI TIẾT
CHỨNG TỪ KẾ TOÁN VÀ 
CÁC BẢNG PHÂN BỔ
SỔ, THẺ KẾ 
TOÁN CHI TIẾT
Quy trình ghi sổ Hình thức Nhật ký- chứng từ
30
SỔ KẾ TOÁN
Sổ tổng hợp
Sổ chi tiết
CHỨNG TỪ KẾ TOÁN
BẢNG TỔNG HỢP CHỨNG TỪ 
KẾ TOÁN CÙNG LOẠI
- Báo cáo tài chính 
- Báo cáo kế toán quản trị 
PHẦN MỀM KẾ 
TOÁN
MÁY VI TÍNH
Ghi chú: 
Nhập số liệu hàng ngày 
In sổ, báo cáo cuối tháng, cuối năm
Đối chiếu, kiểm tra 
TRÌNH TỰ GHI SỔ KẾ TOÁN
THEO HÌNH THỨC KẾ TOÁN TRÊN MÁY VI TÍNH
Quy trình ghi sổ Hình thức kế toán trên máy vi tính 
31
Thực hành hình thức Nhật ký chung
Một doanh nghiệp có tình hình họat động kinh doanh trong tháng
2/N như sau:
1. Ngày 2/2: Rút tiền gửi ngân hàng nhập quỹ 120.000.000đ theo
phiếu thu số 201
2. Ngày 5/2: Mua hàng hóa theo hóa đơn GTGT số 02234 ngày
5/2 với giá chưa có thuế GTGT 75.000.000đ, thuế suất thuế
GTGT 10% chưa trả tiền cho người bán. Doanh nghiệp đã
nhập kho theo PNK số 201
3. Ngày 15/2: Trả lương cho người lao động trong doanh nghiệp
bằng tiền mặt 80.000.000đ theo phiếu chi số 201 ngày 15/2.
4. Ngày 18/2: PXK số 201: Xuất kho 1 số hàng hóa trị giá
90.000.000đ bán thu bằng tiền gửi ngân hàng với giá chưa
thuế 150.000.000đ, thuế suất thuế GTGT 10%. Ngân hàng gửi
Giấy báo có (GBC) số 1123 ngày 18/2.
32
Thực hành hình thức Nhật ký chung
5. Ngày 20/2: Phiếu chi số 202: Chi tiền mặt trả cho công ty điện
lực tiền điện tháng 2 với giá chưa thuế GTGT 4.000.000đ, thuế
GTGT 400.000đ theo hóa đơn GTGT số 3452 ngày 19/2
6. Ngày 21/2: Phiếu chi số 203: Chi tạm ứng cho cán bộ đi công
tác bằng tiền mặt 15.000.000đ theo Giấy đề nghị tạm ứng số
12/TU ngày 21/2.
7. Ngày 24/2: Giấy báo nợ số 2342 ngày 24/2: Dùng tiền gửi
ngân hàng trả bớt nợ vay ngắn hạn: 100.000.000đ theo Hợp
đồng vay số 22.
8. Ngày 25/2: Phiếu thu số 202: Khách hàng trả nợ cho doanh
nghiệp 160.000.000đ bằng tiền mặt.
9. Ngày 27/2: Phiếu chi số 203: Nộp tiền mặt vào ngân hàng
100.000.000đ.
Yêu cầu: Hãy phản ánh tình hình trên vào Sổ Nhật ký chung, Sổ
cái TK “Tiền mặt”, Sổ cái TK “Tiền gửi ngân hàng”.