Các nguyên lý y học gia đình - Trần Đức Sĩ

CÁC NGUYÊN LÝ 
Y HỌC GIA ĐÌNH
TS. BS. TRẦN ĐỨC SĨ
TS. BS. NGUYỄN THANH HiỆP
1
MỤC TIÊU:
• Nêu lên một số tồn tại trong lĩnh vực chăm 
sóc sức khỏe tại Việt nam,
• Nêu bật vai trò, lợi ích của mô hình YHGĐ 
thông qua các nguyên lý hoạt ñộng của 
YHGĐ 
2
Tình huống giả ñịnh 1
• Giả sử bạn không phải là 1 BS, và 
bạn có con nhỏ ñang sốt cao, bạn sẽ 
ñưa con ñến khám tại ñâu?
– Nhà thuốc tây
– Phòng mạch tư
– Phòng mạch tư BS CK Nhi
– Trạm Y tế phường xã
– Phòng khám ña khoa tư, BV tư
– BV ña khoa công
– Bệnh viện chuyên khoa Nhi
3
Vấn ñề
• Bất bình ñẳng trong chăm sóc y tế
• Mất cân ñối trong việc tổ chức và sử 
dụng các cơ sở y tế các cấp
• Tình trạng khám bệnh vượt cấp
• Quá tải tại các BV tuyến trên
• Quyền lợi của bệnh nhân không ñược 
bảo ñảm
4
Tình huống giả ñịnh 2
• Giả sử bạn không phải là 1 BS, và 
bạn ñột ngột có những cơn chóng mặt 
kịch phát thành từng cơn rất ngắn, 
nhưng dữ dội, kèm buồn nôn, bạn sẽ 
tìm ñến khám chuyên khoa nào?
– BS ña khoa,
– BS CK Tai mũi họng
– BS CK Nội thần kinh
5
Vấn ñề
• Bệnh nhân tự lựa chọn khám chuyên
khoa,
• Không có sự sàng lọc trước,
• Không ñược chuyển bệnh ñúng
chuyên khoa.
6
Tình huống giả ñịnh 3
• Giả sử bạn là BS trực cấp cứu và bạn ñang 
xử trí một trường hợp ñột quỵ nhồi máu 
não; một người lạ tự nhận là bác sĩ ña khoa, 
ñồng thời là người thân của bệnh nhân, 
muốn nắm rỏ về tình trạng bệnh lý của bệnh 
nhân, bạn sẽ xử trí như thế nào? 
– Khai thác thêm tiền sử, cho xem các kết quả 
CLS và tích cực giải thích. 
– Tranh thủ khai thác tiền sử, tránh né trả lời chi 
tiết, không cho tiếp cận bệnh án cũng như các 
kết quả CLS.
– Kiếm cớ tránh tiếp xúc. 7
Vấn ñề
• Quan hệ giữa bác sĩ ñiều trị và ñồng 
nghiệp,
• Quan hệ giữa bác sĩ ñiều trị và bệnh 
nhân/thân nhân bệnh nhân,
• Cầu nối giữa bác sĩ ñiều trị và bệnh 
nhân/thân nhân bệnh nhân, 
• Quyền lợi chính ñáng của bệnh nhân ñược 
bảo vệ?
• Hoạt ñộng của nhân viên y tế ñược bảo 
vệ?
8
Y HỌC GIA ĐÌNH LÀ GÌ?

 YHGĐ là 1 CK y học cung cấp kiến thức và 
thực hành cho CSSK cá nhân và gia ñình 
một cách liên t
c và tòan din

 YHGĐ là 1 CK rộng lồng ghép của các khoa 
học sinh học, lâm sàng và hành vi.

 Phạm vi thực hành của thầy thuốc YHGĐ 
bao gồm mọi lứa tuổi, các giới, tất cả các cơ 
quan trong cơ thể và mọi bệnh tật
9
Y HỌC GIA ĐÌNH LÀ GÌ?

 CK YHGĐ là kết quả của sự tiến triển và nâng 
cấp của thực hành ña khoa và ñược ñịnh nghĩa 
trong bối cảnh gia ñình. 

 YHGĐ phục vụ chăm sóc KCB ngoại trú tại tuyến 
cơ sở và có thể hiểu là CK ña khoa. 

 Các CK khác phát triển theo hướng ñi sâu vào 
chuyên môn. YHGĐ theo hướng thực hành 
ngoại trú và mang tính cá nhân, gia ñình và cộng 
ñồng của mọi CK ñưa vào CK mình.
10
Sáu nguyên lý của YHGĐ
1. Chăm sóc ban ñầu, tổng quát, toàn diện
2. Chăm sóc liên tục
3. Chăm sóc phối hợp
4. Hướng phòng bệnh
5. Hướng cộng ñồng
6. Hướng gia ñình
11
Chăm sóc ban ñầu
• Dễ tiếp cận
• Gần gũi và luôn sẵn sàng
• Xử trí cấp cứu ban ñầu
• Đa chuyên khoa
• Đáp ứng ña số các tình huống 
• Tự ñào tạo liên tục theo ñòi hỏi
• Thực hành trong những môi trường khác nhau
• Bị bó buộc trong ñiều kiện trang thiết bị nhất 
ñịnh
12
Chăm sóc toàn diện
• Chăm sóc hướng bệnh nhân 
• Sinh học – tâm lý – xã hội
• Tiếp cận hướng bệnh nhân trong gia ñình và 
môi trường của họ
• Xử lý ñồng thời tất cả các vấn ñề sức khỏe
• Lượng giá những nguyên nhân và hậu quả 
tâm lý, xã hội
• Lưu ý ñến mối tương quan lợi ích / nguy cơ13
Chăm sóc liên tục
• Từ khi sinh ra ñến khi qua ñời
• Chăm sóc thường xuyên
• Bệnh sử : lịch sử liên tục về bệnh lý của bệnh 
nhân
• Theo dõi lâu dài: các bệnh lý mạn tính
• Hồ sơ bệnh án YHGĐ
• Đồng hành cùng bệnh nhân
14
Phối hợp chăm sóc y tế
• Tư vấn cho bệnh nhân
• Tổng hợp thông tin ở mức ñộ cá nhân và 
cộng ñồng
• Làm việc theo nhóm
• Điều phối những thành phần khác trong chăm 
sóc y tế cho bệnh nhân
• Thông tin liên lạc
• Mạng lưới chăm sóc 
15
Y tế cộng ñồng
• Quản lý chăm sóc người lành
• Dự phòng
• Giáo dục sức khỏe
• Tầm soát
• Nghiên cứu lâm sàng
• Dịch tể học
• Lượng giá
• Quản lý chất lượng
• Tầm quan trọng của kinh tế y tế
16
Năng lực lâm sàng của BSGĐ
• BSCK BSGĐ phải là một BS lâm sàng giỏi
• Đáp ứng ñược nhu cầu và ñòi hỏi của BN
• Đa số các tình huống thường gặp
• Những bệnh ít gặp nhưng nặng
• Nhận biết và can thiệp ở giai ñoạn sớm của bệnh
• Khả năng theo dõi lâu dài
• Làm việc hiệu quả với chi phí hợp lý
17
LĨNH VỰC HOẠT ĐỘNG CỦA YHGĐ
Nội 
Ngoại 
Sản 
Nhi
Nhiễm 
Các 
CK 
khác 
Cộng 
ñồng
YHGĐ
18
13.68
4.93 Diabète6.00
8.00
10.00
12.00
14.00
16.00
Hyperlipidémies
Angor
HTA
CÁC MẶT BỆNH ĐƯỢC CHĂM SÓC BỞI BÁC SĨ GIA ĐÌNH TẠI PHÁP
3.34
2,96
0.00
2.00
4.00
H
TA
V
a
c
cin
atio
n
E
tat
 féb
rile
H
yp
e
rlipidé
m
ie
In
s
o
m
nie
E
x
a
m
 Sy
st
E
tat
 aféb
rile
R
hin
oph
a
ryn
I
 C
o
ro
n
a
rie
n
n
e
A
rth
rop
athie
L
o
m
b
algie
D
iabète
A
rth
ro
se
A
n
xiété
Algie
H
u
m
e
u
r
 dép
re
s
sive
V
a
ric
e
s
Plain
te
 abd
o
C
o
n
stip
atio
n
A
sthé
nie
A
ngin
e
J
a
m
b
e
s
 lo
u
rd
e
s
B
ro
n
chite
 aig
uë
T
o
u
x
D
ép
re
s
sio
n
A
sth
m
e
Société Française de Médecine Générale. 1998;58:1-84.CNGE 
19
BỘ MÔN YHGĐ - TĐHYKPNT
• Phổ biến khái niệm YHGĐ, mô hình 
khám chữa bệnh theo YHGĐ
• Xây dựng ñội ngũ BS chuyên khoa 
YHGĐ có kiến thức và năng lực phù 
hợp cho hoạt ñộng khám chữa bệnh 
theo mô hình YHGĐ
20
Hình thức giáo dục chủ ñộng
Sắm vai
• Kiến thức
ARC (Tự học bằng lý luận lâm sàng), 
ARPc (Tự học bằng giải quyết tình huống phức hợp)
• Sinh học (sinh lý –
• Thái ñộ
• Hành vi
bệnh học)
• Tâm lý
• Môi trường – xã hội
21
Triển khai phòng khám chuyên khoa y học gia ñình tại 
BV Bình Tân, BV Q10 với sự hỗ trợ của GS.Bỉ22
CÁM ƠN SỰ THEO DÕI CỦA QUÝ VỊ
23