Hoạt động thể lực của sinh viên hệ cử nhân dinh dưỡng Đại học Y Hà Nội

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
2 ạ ế ô ộ , Số 45 tháng 6/2018
Hoạt động thể lực của sinh viên hệ cử nhân dinh dưỡng 
Đại học Y Hà Nội
Đăng Thị Thu Hằng1, Tạ Thị Như Quỳnh1, Nguyễn Thị Hải Hà2, Đặng Bảo Ngọc1, Trần Công Minh1, 
Nguyễn Quang Dũng3
Tóm tắt:
* Mục tiêu: Mô tả hoạt động thể lực (HĐTL) của sinh viên cử nhân dinh dưỡng Đại học Y Hà Nội. 
* Phương pháp: 96 sinh viên được phỏng vấn bằng bộ câu hỏi GPAQ (Global Physical Activity 
Questionnaire). Sử dụng ngưỡng ≥ 600 MET-phút/tuần để xác định tỷ lệ đối tượng đạt khuyến nghị 
về HĐTL của WHO.
* Kết quả: 71,9% sinh viên có mức HĐTL đạt khuyến nghị tối thiểu về HĐTL của WHO, thời gian 
hoạt động tĩnh tại xấp xỉ 10 giờ/ngày. Tỷ lệ sinh viên có mức HĐTL cao là 17,7%, trung bình là 
42,7% và thấp là 39,6%. Kết luận: Tỷ lệ sinh viên đạt mức khuyến nghị HĐTL của WHO khá cao, 
hoạt động tĩnh tại của sinh viên chiếm phần lớn thời gian trong ngày. 
Từ khóa: Hoạt động thể lực, sinh viên, cử nhân dinh dưỡng, thời gian tĩnh tại, bộ câu hỏi hoạt 
động thể lực toàn cầu.
Physical activity among students in nutritio science f 
H noi Medical University
Dang Thi Thu Hang1, Ta Thi Nhu Quynh1, Nguyen Thi Hai Ha2, Dang Bao Ngoc1, Tran Cong Minh1, 
Nguye Quang Dung3
Abs ract:
* Objective: To describe the physical activity of the students in nutrition science, Hanoi medical university.
* Method: 96 subjects were interviewed by using the Global Physical Activity Questionnaire-
GPAQ. Cut-off greater than 600 MET-minute per week was used to define subjects who meet the 
WHO recommendations on physical activity.
* Results: 71.9% of subjects met the WHO recommendations on physical tivity, the sedentary 
time was about 10 hours per day. The prevalence of subjects with high level of physical activity 
was 17.7%, moderate was 42.7% and low was 39.6%. Conclusion: The prevalence of students 
eeting the WHO recommendations n physical activity is relatively high, the sedentary time of
students occupies major part of the time of day.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
21 2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹

 
2Tạp chí Y tế Công cộng, Số 45 tháng 6/2018
Tác giả:
1. Sinh viên hệ cử nhân dinh dưỡng, Đại học Y Hà Nội
2. Sinh viên ngành y học dự phòng, Đại học Y Hà Nội
3. Viện đào tạo Y học dự phòng và y tế công cộng, Đại học Y Hà Nội 
(GPAQ). Với bộ câu hỏi GPAQ, việc khảo sát 
HĐTL của đối tượng có thể được thực hiện dễ 
dàng, thuận tiện. Số lượng và mức độ HĐTL 
được thu thập, đánh giá và so sánh với khuyến 
nghị về HĐTL của tổ chức y tế thế giới. 
Tại Việt Nam, một số nghiên cứu về HĐTL đã 
được tiến hành trên người trưởng thành [4, 9]. 
Nghiên cứu trên 14.706 người trưởng thành, 
khoảng 7/10 người từ 25-64 tuổi đạt khuyến 
nghị về HĐTL của WHO [4]. Một nghiên cứu 
trên 1.906 người trưởng thành 25-64 tuổi tại
thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, 56% đối tượng 
nghiên cứu được xếp loại hoạt động tích cực, đạt 
khuyến nghị tối thiểu của WHO về HĐTL [9]. 
Sinh viên là những nhà trí thức, lực lượng lao 
động quan trọng tương lai của đất nước. HĐTL 
thường xuyên đem lại nhiều lợi ích với sức khỏe 
[10]. Vì vậy, quan tâm tới HĐTL ở sinh viên là hết 
sức cần t iết, giúp chúng ta biết được thực trạng 
HĐTL, cũng như mức đáp ứng khuyến nghị của 
WHO về HĐTL của sinh viên. Tuy nhiên, nghiên 
cứu về HĐTL chưa được thực hiện nhiều tại Việt 
Nam, đặc biệt trên đối tượng sinh viên.
Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm mô tả 
HĐTL bằng bộ câu hỏi GPAQ của sinh viên hệ
cử nhân dinh dưỡng Đại học Y Hà Nội.
1. Đặt vấn đề
Hoạt động thể lực (HĐTL) là tất cả các cử động 
của cơ thể gây tiêu hao năng lượng. HĐTL bao 
gồm hoạt động do tập luyện và không do tập 
luyện. Tập luyện là hoạt động có chủ định, mang 
tính lặp lại, hằ nâng cao sức khỏe. Hoạt độ g
không do tập luyện bao gồm các hoạt động nghề 
nghiệp, hoạt động lúc rảnh rỗi, làm công việc 
nhà, chăm sóc bản thân, di chuyển. HĐTL đều 
đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày hoặc 150 phút mỗi 
tuần với cường độ mức vừa mang lại nhiều lợi 
ích đối với sức khỏe, giảm nguy cơ tử vong [10]. 
Ngược lại, ít HĐTL như ngồi, nằm nhiều làm 
tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm 
- đang có xu hướng gia tăng [6, 7]. Các bệnh 
không lây nhiễm tạo ra gánh nặng bệnh tật lớn, 
là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tàn tật trên 
toàn cầu và chiếm tới trên 2/3 tổng gánh nặng 
bệnh tật và tử vong ở nước ta [1].
Hiện nay, có nhiều phương pháp đánh giá HĐTL 
như phương ph p sử dụng máy đếm bước châ , 
gia tốc kế, quan sát trực tiếp, phương pháp tự 
điền phiếu và phương pháp phỏng vấn. Trong 
phương pháp phỏng vấn, người ta có thể sử 
dụng công cụ “Bộ câu hỏi hoạt động thể lực 
toàn cầu”- Physical Activity Questionnaire 
Key words: physical activity, student, nutrition science, sedentary time, Global Physical Activity 
Questionnaire.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
26 ạ ế ô ộ , Số 45 tháng 6/2018
2. Phương pháp nghiên cứu
2.1. Đối tượng
Sinh viên hệ cử nhân dinh dưỡng, đang học 
năm thứ nhất tới năm thứ 4, Đại học Y Hà Nội, 
khỏe mạnh, tình nguyện tham gia nghiên cứu.
2.2. Địa điểm, thời điểm thu thập số liệu
Nghiên cứu được tiến hành tại Đại học Y Hà 
Nội, thời gian thu thập số liệu: Tháng 9/2016-
3/2017.
2.3. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu mô tả cắt ngang. 
2.4. Cỡ mẫ ... S – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
30 ạ ế ô ộ , Số 45 tháng 6/2018
4. Bàn luận
Nghiên cứu này mô tả HĐTL của sinh viên cử 
nhân dinh dưỡng dựa vào bộ câu hỏi GPAQ 
được phát triển bởi WHO. Tỷ lệ không tham 
gia bất cứ loại HĐTL nào mức độ vừa trở lên 
trong ít nhất 10 phút là 9,4%. Có 85,7% nam và 
69,5% nữ đáp ứng khuyến nghị của WHO cần 
đạt tối thiểu 600 MET-phút/tuần. Nam giới đạt 
2654,3 MET-phút/tuần và nữ giới đạt 1415,3 
MET-phút/tuần. 
Trên người trưởng thành 18-64 tuổi, một nghiên 
cứu trong nước cho thấy tỷ lệ không th m gia
bất cứ HĐTL nào mức độ vừa trở lên trong ít 
nhất 10 phút là 20%, nam giới đạt 3.120 MET-
phút/tuần và nữ giới đạt 1.680 MET-phút/tuần 
[4]. Tỷ lệ không tham gia bất cứ HĐTL nào nói 
trên cao hơn nghiên cứu của chúng tôi, có thể 
đối tượng nghiên cứu của Bui và cộng sự [4] 
có nhiều người lớn tuổi, nên lối sống tĩnh tại 
nhiều hơn. 
Có rất ít sinh iê tham gi HĐTL nghề nghiệp
mức độ nặng: 3,1%. Hoạt động này bao gồm 
các công việc dẫn tới tăng nhiều nhịp thở hay 
nhịp ti như mang vác vật nặng, đào bới, xây 
dựng trong ít nhất 10 phút liên tục. Sinh viên 
không thường thực hiện các hoạt động này, 
điều này lý giải tại sao tỷ lệ sinh viên tham gia 
hoạt động nghề nghiệp mức nặng rất thấp. 
Trong khi đó, hoạt động di chuyển như đi bộ 
hoặc đạp xe từ chỗ này sang chỗ khác liên tục 
trong 10 phút liên tục như đi bộ đến trường, đi 
chợ, tới nơi mua sắm, có khá nhiều sinh viên 
thực hiện: 70,8%. Đây là hoạt động đơn giản, 
phổ biến, dễ thực hiện, không đòi hỏi gắng sức, 
nên nhiều sinh viên thực hiện. Số sinh viên còn 
lại không đi bộ, đạp xe liên tục trong 10 phút là
do họ đi xe máy hoặc sống trong ký túc xá gần 
nơi học tập, mua bán.
Đối với hoạt động giải trí, có 18,8% sinh viên 
tham gia hoạt động giải trí mức nặng và 32,3% 
sinh viên tham gia hoạt động giải trí mức độ 
vừa. Hoạt động giải trí gồm hoạt động thể dục 
thể thao, mức độ nặng như chạy, đá bóng, bóng 
rổ,, mức độ vừa như đi bộ nhanh, đá cầu, 
cầu lông,, các hoạt động này được thực hiện 
trong thời gian rảnh rỗi, ngoài giờ học của sinh 
viên. Hoạt động di chuyển, giải trí góp phần 
nâng cao mức HĐTL của sinh viên: 42,7% có 
mức HĐTL “trung bình” và 17,7% có mức 
HĐTL “cao” (Bảng 5). Trong một nghiên cứu 
trên người trưởng thành Việt Nam 18-64 tuổi, 
58,8% nam và 47,3% nữ ở vùng nông thôn có 
mức HĐTL “cao” (trên 3000 MET-phút/tuần), 
tại thành thị có khoảng 35% nam và 25% nữ 
có mức HĐTL “cao” [4]. Sự khác biệt này có 
thể do yếu tố tuổi, nghề nghiệp, địa dư của đối
tượng khác nhau. Sinh viên đại học Y Hà Nội 
phải dành nhiều thời gian cho học, thi cử nên 
không có nhiều thời gian cho HĐTL như đối 
tượng đến từ vùng nông thôn trong nghiên cứu 
của Bui và cộng sự [4].
Thời gian đối tượng dành cho hoạt động tĩnh tại 
là 601,6 phút/ngày (10 giờ/ gày). Người Việt
Nam 18-64 tuổi ở Hà Nội có 6,3 giờ/ngày, ở TP 
Hồ Chí Minh là 2,9 giờ/ngày, ở Cần Thơ là 2 
giờ/ngày và toàn quốc là 3,4 giờ/ngày [4]. Một 
nghiên cứu tại Mỹ cho thấy thời gian tĩnh tại 
của đối tượng 16-19 tuổi là 8,03 giờ/ngày và 
của người 20-29 tuổi là 7,48 giờ/ngày [5]. Thời 
gian tĩnh tại càng nhiều, nguy cơ mắc bệnh tim 
mạch, rối loạ chuyển hóa càng ca [7]. Rõ ràng
thời gian tĩnh tại của sinh viên cử nhân dinh 
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
21 2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹

 
31Tạp chí Y tế Công cộng, Số 45 tháng 6/2018
dưỡng nhiều hơn so với người trưởng thành 
Việt Nam và người trưởng thành trong nghiên 
cứu tại Mỹ [4 ,5]. Sinh viên thường dành thời 
gian đề ngồi học trên lớp, tự học nhiều, tỷ lệ 
sinh viên nă thứ 2 Đại học Y Hà Nội tự học 
trên 4 tiếng chiếm 28,2% [2]. Trong giới sinh 
viên, việc sử dụng mạng xã hội Facebook khá 
phổ biến. đây là một hoạt động tĩnh tại. Trong 
lúc rảnh rỗi, thay vì chơi thể thao hoặc tập thể 
dục, sinh viên lại dành thời gian đọc Facebook, 
điều đó có thể làm tăng thời gian hoạt động tĩnh 
tại. Một nghiên cứu trên 6 thành phố Hà Nội, 
Hải Phòng, Vinh, Huế, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí 
Minh cho thấy 99% sinh viên sử dụng mạng 
xã hội, trên 50% sinh viên dùng mạng xã hội 
trên 3 giờ trong ngày [3]. Trong nghiên cứu của 
chúng tôi, việc khảo sát thời gian và tỷ lệ sinh 
viên sử dụng mạng Facebook không được tiến 
hành. Do đó không có số liệu để so sánh với 
nghiên cứu tại 6 thành phố nói trên.
Theo WHO, người trưởng thành 18-64 tuổi cần 
HĐTL mức độ vừa ít nhất 30 phút mỗi ngày 
trong tối thiểu 5 ngày mỗi tuần, đạt tối thiể 
600 MET-phút/tuần. Trong nghiên cứu này, 
71,9% sinh viên có HĐTL đạt khuyến nghị của 
WHO, tương đương với tỷ lệ 70% đối tượng 
người trưởng thành Việt Nam đạt khuyến nghị 
ủa WHO về HĐTL [4], cao hơn so với người 
trưởng thành 25-64 tuổi tại TP. Hồ Chí Minh [9].
Kết quả phân loại mức HĐTL từ bộ câ hỏi 
GPAQ của nghiên cứu trên cho thấy sinh viên 
HĐTL mức trung bình chiếm tỷ lệ cao nhất: 
42,7% (Bảng 5), cao hơn tỷ lệ sinh viên HĐTL 
mức trung bình tại Malaysia: 38%. Nhưng tỷ 
lệ sinh viê HĐTL mức cao: 17,7%, thấp hơn
tỷ lệ sinh viên HĐTL mức cao của sinh viên 
Malaysia: 40% [8]. Khác biệt này có thể do tỷ 
lệ sinh viên nam (đối tượng thường có HĐTL
nhiều hơn nữ) trong nghiên cứu tại Malaysia 
chiếm tới 50%, trong khi nghiên cứu của chúng 
tôi chỉ có 14,6%.
Hạn chế của nghiên cứu: cỡ mẫu nghiên cứu 
nhỏ, chưa phân tíc được các yếu tố liên qu
tới số lượng HĐTL. Đối tượng nghiên cứu là 
sinh viên cử nhân dinh dưỡng, người thu thập 
thông tin cũng là 2 sinh viên cử nhân dinh 
dưỡng, nên ít nhiều có ảnh hưởng tới tính khách 
quan của thông tin thu thập.
5. Kết luận
Tóm lại, nghiên cứu này cho thấy 71,9% đối 
tượng có HĐTL đạt khuyến nghị của WHO (với 
số lượng ≥ 600 MET-phút/tuần). Thời gian hoạt 
động tĩnh tại 10 tiếng/ngày. Tỷ lệ sinh viên có 
mức HĐTL cao là 17,7%, trung bình là 42,7% 
và thấp là 39,6%.
Đây là nghiên cứu bước đầu về HĐTL trên sinh 
viên ử nhân dinh dưỡng, đại ọc Y Hà Nội. Để
có số liệu đại diện, cần tiến hành nghiên cứu 
trên các đối tượng sinh viên chuyên ngành khác 
với cỡ mẫu lớn hơn. Cần phân tích thêm các 
yếu tố l ên quan tới số lượng HĐTL.
Tài liệu tham khảo
Tiếng Việt
1. Bộ Y tế Việt Nam, nhóm đối tác y tế (2016). 
Tình hình thực hiện kế hoạch bảo vệ, chăm sóc 
và nâng cao sức khỏe nhân dân giai đoạn 2011-
2015. Trong: Báo cáo chung tổng quan ngành y 
tế năm 2015. Tăng cường y tế cơ sở hướng tới 
bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân. Nhà xuất 
bản Y học Hà Nội: 36-138.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
32 ạ ế ô ộ , Số 45 tháng 6/2018
adults in Ho Chi Minh City. BMC Public 
Health 2008;(8):204.
10. World Health Organization (2010). Global 
Recommendations on Physical Activity for 
Health.
11. World Health Organization (2002). Global 
Physical Activity Questionnaire (GPAQ). 
Analysis guide.
2. Nguyễn Văn Hội (2009). Tình trạng dinh 
dưỡng và một số yếu tố liên quan của sinh viên 
Y2 trường Đại học Y Hà Nội năm 2009. Luận
văn tốt nghiệp cử nhân y tế công cộng, trường 
Đại học Y Hà Nội.
3. Trần Thị Minh Đức, Bùi Thị Hồng Thái. 
(2014). Sử dụng mạng xã hội trong sinh 
viên Việt Nam. Tạp chí khoa học xã hội Việt 
Nam,8;(81):50-60.
Tiếng Anh
4. Bui TV, Blizzard CL, Luong KN, Truong Nle 
V, Tran BQ, Otah l P, Srikanth V, Nelson MR, 
Au TB, Ha ST, Phung HN, Tran MH, Callisaya 
M, Gall S (2015). Physical Activity in Vietnam: 
Estimates and Measurement Issues. Plos 
one;10(10):1-14.
5. Matthews CE, Chen KY, Freedson PS, 
et al (2008). Amount of time in sedentary 
behaviors in the United States, 2003-2004. Am 
J Epidemiol;167(7):875-81.
6. Owen N, Healy GN, Matthews CE, Dunstan 
DW (2010). Too much sitting: the population 
health science of sedentary behavior. Exer
Sport Sci Rev;38(3):105-13.
7. Owen N, Sparling PB, Healy GN, Dunstan 
DW, Matthews CE (2010). Sedentary behavior: 
emerging evidence for a new healt risk. Mayo 
Clin Proc;85(12):1138-41.
8. Rajappan R, Selvaganapathy K, Liew L
(2015). Physical activity level among university 
students. International Journal of Physiotherapy 
and Research,3(6):1336-43.
9. Trinh OT, Nguyen ND, Dibley MJ, 
Phongsavan P, Bauman AE. The prevalence 
and correlates of physical inactivity among